Türkçede Anlatım Gücünü Artırmak için Kullanılan Yapılar

Anlatım gücünü arttırmak, anlamı pekiştirmek, kavramı zenginleştirmek amacıyla aynı sözcüğün tekrar edilmesi veya anlamları birbirine yakın yahut karşıt olan ya da sesleri birbirini andıran iki sözcüğün yan yana kullanılmasıdır.

I -Yapı Ve Kuruluş Bakımından İkilemeler :

1) Yansımadan kurulan ikilemeler
* Bebek mışıl mışıl uyuyordu.

* Cam şangur şungur kırıldı.

2) Türkçe ve yabancı sözcüklerle kurulan ikilemeler.
* Güçlü kuvvetli bir delikanlıydı.

* Hal hatır sormak için eve kadar geldi.

3) Sayılarla yapılan ikilemeler
* Sekiz on kişi üstümüze saldırdı.

* Üç beş kuruş kazanmaya çalışıyor.

4) Tamlamalarla yapılan ikilemeler
* Güzeller güzeli bir kız aklımı çeldi.

* Kahramanlar kahramanı Atatürk

5) Pekiştirmeli ikilemeler
* Temiz mi temiz bir otelde kaldık.

* Güzel mi güzel yemekler yapmış.

6) Aynı türden sözcüklerle yapılan ikilemeler
* Yıldan yıla yaşlanıyorum. (isimlerle)

* Kendi kendinize zarar vermelisiniz. (zamirlerle)

* Yarım yamalak konuşmasını anlamıyorum. (sıfatlarla)

* Güle oynaya okula gitti. (ulaçlarla)

* Haydi haydi kazanır bu çalışmayla. (ünlemlerle)

* Durur durur hatırlar eski günleri. (eylemlerle)

7) Yakıştırma sözcüklerle yapılan ikilemeler. (m’li) ikileme
* Şaka maka derken gerçek oldu.

* Bu zamanda memur ev mev alamaz.

* Çoluk çocuk pikniğe gittik.

II-Anlam Bakımından İkilemeler :

1) Anlamı güçlendirmek için yapılan ikilemeler.
* Dün akşam güle güle bir hal olduk.

* Onu yalvara yalvara ikna ettik.

2) Anlamı çoğaltmak için yapılan ikilemeler.
* Bu yumuk yumuk eller geleceğe uzanıyordu.

* Ev ev dolaşıp kitaplarını pazarlıyordu.

3) Aynı anlamlı sözcüklerle yapılan ikilemeler.
* Gecenin ilerlemiş saatinde ses seda kesilmişti.

* Evlerine gidince yüz surat vermedi bize.

4) Yakın anlamlı sözcüklerle kurulan ikilemeler.
* Akıl fikir bırakmadı ki insanda.

* Eş dost bizi hiç yalnız bırakmaz.

* Hısım akraba sizi soruyor.

5) Karşıt anlamlı sözcüklerle kurulan ikilemeler.
* Er geç benim sözlerime geleceksin.
* Uzak yakın tüm akrabalar bizde toplandı.

02 Ağustos 2011