YUMUŞAMA, ÜNSÜZ YUMUŞAMASI

YUMUŞAMA, ÜNSÜZ YUMUŞAMASI, ÖZELLİKLERİ (1) (TÜRKÇE DERSİ KONU ANLATIM)

Bir sözcük p,ç,t,k sert ünsüzlerinden biriyle biterken, bu sözcüğe ünlüyle başlayan bir ek getirildiğinde, sert ünsüzler yumuşayarak; p,b 'ye - ç,c 'ye - k,ğ 'ye - t,d 'ye dönüşür.

pçtk => bcdğ

Örnek:

Balık              balığın

Kitap              kitaba

Ağaç              ağacı

Kağıt              kağıdı

Ünsüz Yumuşaması İle İlgili Kurallar:

-Kimi Türkçe ve Türkçe'ye girmiş sözcüklerde yumuşama görülmez.

Örnek:

Konut                            konutun (Türkçe)

hilafet                            hilafeti (Yabancı)

Taşıt                              taşıta (Türkçe)

barikat                           barikatın (Yabancı)

-Tek heceli sözcüklerde de genellikle yumuşama olmaz.

Örnek:

Saç                saçım

Kaç                kaça

-Özel adların sonuna gelen p,ç,t,k set ünsüzleri yalnızca okunurken yumuşatılır. Bu yumuşama yazımda gösterilmez.

Örnek:

                       Okunuş                 Yazılış

                       Ayvalığ'a                Ayvalık'a

                       Ahmed'in              Ahmet'in

Yumuşamanın olmadığı durumlar:

1. Özel adlara gelen eklerin yazılışlarında olmaz:

Örn:

Ahmet-i > Ahmet’i

Gemlik-e > Gemlik’e

2.Yabancı asıllılarda olmaz:

örn:

millet-e > millete

tazyik-e > tazyike

hukuk-u > hukuku

sürat-i > sürati

kaset-i > kaseti

3.Tek heceli sözcüklerde genelde olmaz:

örn:

at-a > a

ok-u > oku

ip-e > ipe

suç-u > suçu

iç-e > içe  vb.

                          Tek hecelilerde olanlar:

                                       Örn:cep-i>cebi      çok-u>çoğu     taç-ı>tacı     kap-ı>kabı     yurt-u>yurdu