ROMANTİZM (COŞUMCULUK)

ROMANTİZM (COŞUMCULUK) (19.yy’ın ilk yarısı)

Toplumsal ve yaşamdaki değişmelerden kaynaklanan romantizm, klasisizmin dayandığı kurallara karşı bir tepki olarak doğmuştur. 18. yüzyılda İngiltere’de başlayan romantizm, Fransız edebiyatını da etkisine alarak 19. yüzyılın ilk yarısında klasisizme egemen olmuştur.

Romantizmin gelişmesinde, hiç kuşkusuz “Aydınlanma Çağı” düşünürlerin ve Krallığa karşı Cumhuriyetçiliğin güçlenmesinin etkisi temel belirleyicidir. J.J Rousseau, Voltaire, Montesquieu, Diderot gibi Aydınlanma Çağı (18. Yüzyıl) düşünürlerinin geliştirdiği “özgürlük”, “demokrasi”, “insan hakları” gibi kavramlar romantizmin düşünsel temelini oluşturmuştur.


AYDINLANMA ÇAĞI FİLOZOFLARI

•MONTESQUIEU  (1689-1755)
Ünlü Fransız filozoflarındandır. 18. yüzyılda yaşayan Montesquieu, hem toplumu hem bireyi karmaşık ilişki¬ler içinde bir bütün olarak ele alır.
KANUNLARIN RUHU

•VOLTAİRE  (1694-1778)
ROMAN : ZADİG, CANDİDE
YAPMA DESTAN : HENRİADE  FELSEFE : FELSEFE MEKTUPLARI, FELSEFE SÖZLÜĞÜ…

•JEAN JACQUES ROUSSEAU  (1712 – 1778)
Her şeyi doğada, doğanın saflığında bularak ona bağlanmanın, onu taklit etmenin doğru yolu göstereceğini ileri sürmüş; böylece romantizmin hazırlayıcısı olmuştur. Toplum düzeni konusunda da “eşitlik” ve “özgürlük” ü esas aldığı için Fransız İhtilali’ni düşünce yönünden etkilemiştir.
EMİLE, İTİRAFLAR, TOPLUM SÖZLEŞMESİ

1789 Fransız İhtilali’yle güçlenen Cumhuriyetçilik de romantizmin siyasal ortamını belirlemiştir

İngiliz edebiyatında ilk örnekleri görülen romantizm, Fransa’da bulduğu düşünsel ve siyasal ortam içinde bir sanat akımı olarak belirginleşmiş ve ilkeleri de Victor Hugo’nun Cromwell adlı dramının önsözünde açıklanmıştır.

Özellikleri
•  Klasisizmin biçime öze ilişkin tüm kuralları reddedilmiştir.

•  Aklın, mantığın ve sağduyunun yerini, bireysel duygu, hayal ve heyecanlar almıştır.

•  Klasik tragedya ve komedyanın bütün bağlayıcı kuralları bırakılmış bu iki tür dram türünde bütünleştirilmiştir. (Öncüsü Shakespeare’dir)

• Duygulu ve coşkulu olan romantikler yapıtlarında Kişiliklerini gizlemezler, anlattıkları olaylar karşısındaki tavırlarını açıkça ortaya koyarlar.

•  Dış dünyayı, doğayı renkli, abartılı betimlemelerle anlatmışlar, doğayı sanatçının esin kaynağı olarak değerlendirmişlerdir.

•  Klasisizmdeki evrenselin, genelin ve tipin yerini; ulusal, yerel ve karakter almıştır.

•  Ulusal tarihe, dinsel konulara yönelmiştir; ölüm, acı, aşk, intihar temalarına ağırlık vermişlerdir.

•  Eski Yunan ve Latin mitolojisi yerini, Hıristiyanlık mucizelerine, ulusal destanlara, efsanelere bırakmıştır.

•  Dil ve anlatımda klasikler gibi disiplinli ve özenli değildirler.

•  İşledikleri konular, iyi-kötü, doğru-yanlış, güzel-çirkin, ak-kara karşıtlıkları içinde ele alınmıştır.

•  Toplumsal olumsuzluklara karşı çıkılmış ve “toplum için sanat” anlayışı benimsenmiştir.


FRANSA’DA
• CHATEABRIAND (1768–1848)  ROMAN
Gezgin ve yazardır. Fransız edebiyatının 19. yüzyıl romantik sanatçılarındandır. Eserlerinde doğa sevgisi, geçmiş zaman özle¬mi, dinsel inançlara bağlılık gibi konuları ele almıştır. 
ATALA, MEZAR ÖTESİNDEN, ANILAR…

• VİCTOR HUGO (1802-1885) ROMAN, TİYATRO, ŞİİR
“Cromwell” adlı eserinin önsözünde romantizmin ilkeleri ortaya koymuştur. Böylece bu akımın temsilcisi ve dram türünün yaratıcısı olmuştur. 1830’da oynanan “Hernani” adlı dramıyla romantizmde klâsisizme karşı büyük başarı sağlamıştır.    
ROMAN: SEFİLLER, NOTRE DAME’IN KAMBURU, OYUN: CROMWELL, HERNANİ, KRAL EĞLENİYOR, RUY BLAS…

•  ALEKSANDRE DUMAS PERE   (1802–1870)  ROMAN
Fransız edebiyatının büyük romancılarındandır. 19. yüzyılda yaşayan Dumas Pere, üç yüze yakın macera romanı yazmıştır. Birçok eseri Türkçeye çevrilmiştir.
ÜÇ SİLAHŞÖRLER, MONTE KRİSTO KONTU

•  ALEKSANDRE DUMAS FİLS
A. Dumas Pere’in oğludur.
KAMELYALI KADIN

• ALFRED DE MUSSET ROMAN, ŞİİR
Fransız edebiyatının 19. yüzyıl romantik yazar ve şair¬lerindendir. Kısa ve uzun öyküler, atasözlerine uygu¬lanmış oyunlar, yergili diyaloglar, şiirler, soneler yaz¬mıştır.
BİR ZAMANE ÇOCUĞUN İTİRAFLARI, ECELER, TANRIYA BAĞLANAN UMUT…

•  LAMARTİNE  (1790–1869)   ŞİİR, ROMAN
Romantik dönemin ilk şairlerindendir. 19. yüzyılda ya¬şayan Lamartine, Fransız şiirine 18. yüzyılın klasik kalıplarından farklı, yeni ve canlı bir yapı kazandırmıştır. Şiirin yanı sıra kısa öyküler, tarihi ve siyasi yazılar da yazmıştır.
GRAZİELLA, RAPHAEL(ROMAN) AİRANE DÜŞÜNCELER(ŞİİR)

•  GEORGE SAND  (1804–1876)   ROMAN
PEMBE VE BEYAZ, İNDİANA, BİR YOCUNUN MEKTUPLARI
ALMANYA’DA
•  GOETHE  (1749–1832)   ŞİİR, TİYATRO, ROMAN
Alman edebiyatının dünyaca ünlü şair ve yazarıdır. 1749'da doğmuş, 1832'de ölmüştür. Romantizmin en büyük temsilcilerindendir. Yalnız Avrupa edebiyatını değil, dünya edebiyatını derinden etkilemiştir. Roman ve oyunların yanı sıra şiirler de yazmıştır.
FAUST(OYUN), GENÇ WARTHER’IN ACILARI (ROMAN)

•  SCHILLER   ( 1759–1806)  TİYATRO
Alman edebiyatının en büyük sanatçılarındandır. 18. yüzyılda yaşamıştır. Goethe'nin yakın dostudur. Sanatta güzellik ve ahlakı, insana faydalı olanı aramış ve bu yönde eserler vermiştir. Öğretici ve sembolik “balad”ları, düşündürücü felsefi şiirleri, özellikle özgürlük sevgisini dile getiren romantik tiyatro eserleriyle tanınmıştır.
HAYDUTLAR, DON CARLOS, WİLHELM TELL


İNGİLTERE’DE
•  LORD BYRON   (1788–1824)  ŞİİR
İngiliz edebiyatının önemli romantik şairlerindendir. Yazdığı şiirlerle Avrupalı birçok şairi etkilemiştir, “Don Juan” adındaki şiir kitabı ünlüdür.

•  SHELLEY     ŞİİR

•  SIR WALTER SCOTT (1771-1832) TARİHSEL ROMAN
TILSIM, MANASTIR, TEHLİKELİ ŞATO…


RUSYA’DA
•ALEKSANDR PUŞKİN (1799-1839)
Modern Rus edebiyatının kurucusudur. Şair ve yazardır. Fransız kültürü etkisinde yetişmiş, romantizm akımını benimsemiştir.
YÜZBAŞININ KIZI(HİKÂYE), ÇİNGENELER(ŞİİR)

Türk Edebiyatı’nda romantizm Batı’daki önemini yitirdikten sonra etkili olmuştur. En çok Tanzimat Edebiyatı’nı etkisi altına alan romantizmin özellikleri, Namık Kemal, Ahmet Mithat ve Abdülhak Hamit’in eserlerinde gözlenebilir.