BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU, BÜYÜK SESLİ UYUMU

BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU, BÜYÜK SESLİ UYUMU, ÖZELLİKLERİ (1) (TÜRKÇE DERSİ KONU ANLATIM)

Ünlü harflerin, kalınlık-incelik yönünden uyumudur.

İlk hece	Diğer heceler
a,ı,o,u	a,ı,o,u
e,i,ö,ü	e,i,ö,ü

Büyük Ünlü Uyumuna Uyan Kelimeler:

                       Kalın                      ağaç

                       İnce                        çiçek

Büyük Ünlü Uyumuna Uyan Kelimeler:

                       Domates              vücut

                       Sürahi                   insan

Büyük Ünlü Uyumuyla İlgili Kurallar:

-Büyük ünlü uyumuna uymayan çok az Türkçe sözcük vardır.

Örnek: ana (anne),  alma (elma), kangı (hangi), karındaş (kardeş)

-Büyük ünlü uyumuna aykırı sözcükler genellikle yabancı kökenlidir.

Örnek: Silah, gazete, mevcut, insan

-Sözcüklere eklenen ekler de genellikle bu kurala uyar Ancak Türkçe'deki altı ek büyük ünlü uyumuna uymaz.

Örnek : akıl-lı, çimen-ler, çocuk-da, eviniz-de, yürü-yor,  bakar-ken, akşam-ki, sabah-leyin,  yeşil-imtrak, turunç-gil           

-Bileşik sözcüklerde büyük ünlü uyumu aranmaz.

Örnek: Atakule, Kadıköy

Uyarı: “Uymadığı halde Türkçe olanlar” konusu kafanızı karıştırmasın. Kelimenin yabancı olup olmaması bizi ilgilendirmez. Bizim bilmemiz gereken kalından sonra kalın, inceden sonra ince gelir kuralıdır.

            Örn:

                        Background => uyar

                        Go => uyar (tek heceliyse tek heceli, sonuçta kalınlık uyumu var :) )

                        Where => uyar

                        Konkordans => uyar

                        Kalorifer => uymaz

07 Eylül 2010